बारा । नेपाल सरकारका कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री डा.मदनप्रसाद परियारले बारा जिल्लाका विभिन्न स्थानमा माछापालन र केरा खेतीको अनुगमन गर्दै किसानहरूका समस्या सुनेका छन्।
अनुगमनपछि किसानको कुरा सुनेपछि मन्त्री परियारले सम्बोधन गर्दै भने,‘किसानहरूको यो मेहनतले देशको खाद्य सुरक्षा मजबुत बनाउँछ। मन्त्रालयले अब बजार पहुँचका लागि सहकारीहरूसँग सहकार्य गर्नेछ र प्राविधिक तालिमको व्यवस्था गर्नेछ।’
सरकारको यो प्रयासले पकापमार्फत ५ करोडभन्दा बढी लगानी गरेको छ, जसमा आधुनिक ह्याचरी र बायोफ्लक प्रविधिको विकास समावेश छ। यसले माछाको उत्पादनलाई दोब्बर बनाउने लक्ष्य राखेको छ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिककरण परियोजना को परियोजना व्यवस्थापनको आयोजनामा भएको यो अनुगमनले स्थानीय किसानहरूमा उत्साह जगाएको छ।
मन्त्री परियारले कोहल्वी नगरपालिकामा सञ्चालित माछापालन केन्द्र र निजगढ नगरपालिकामा विस्तारित केरा खेतीका खेतहरूको अवलोकन गर्दै किसानहरूका प्रयासको प्रशंसा गरे।
अनुगमनको क्रममा माछापालक किसान वीरेन्द्रप्रसाद चौधरीसँग छलफल हुँदा मन्त्रालयले गर्न सक्ने सहयोग र सेवाहरूबारे विस्तृत दृष्टिकोण राखिएको थियो।
बाराको कोहल्वी नगरपालिका वडा नम्बर ७ मा अवस्थित माछापालन केन्द्रमा पुग्दा मन्त्री परियारले किसानहरूको मेहनतलाई उच्च मूल्यांकन गरे। त्यहाँका माछापालकहरूले डुंगा ताल निर्माण गरी विभिन्न प्रजातिका माछा पालन सुरु गरेका छन्।
किसान चौधरीले भने, ‘हामीले दुई वर्षअघि यो तालमा ५० हजार भन्दा बढी माछाका फ्राइहरू छोडेका थियौं। अहिले वार्षिक १० टनभन्दा बढी उत्पादन भइरहेको छ, तर बजार व्यवस्थापन र प्राविधिक सहयोगको अभाव छ। सरकारले बीमा योजना विस्तार गरेमा हामीले जोखिमरहित पालन गर्न सक्छौं।’
आफ्नै लगानीमा तालको गहिराइ बढाएर पानीको गुणस्तर सुधार गरेका छन् । त्यसले उत्पादकत्वमा ३० प्रतिशत वृद्धि गरेको छ। यसैबीच, निजगढ नगरपालिकामा सञ्चालन भएको केरा खेतीको मन्त्री परियारको उपस्थितिमा अनुगमन भएको छ ।
त्यहाँ किसानहरूले बढी क्षेत्रमा केरा बगैंचा विस्तार गरेका छन्। स्थानीय किसान रामेश्वर महतोले मन्त्रीसँग कुरा गर्दै भने, ‘हामीले जैविक उर्वरक प्रयोग गरी केरा उत्पादन बढाएका छौं। वार्षिक २०० टनभन्दा बढी केरा बिक्री हुन्छ, तर रोग नियन्त्रण र सिंचाइको लागि थप सहयोग चाहिन्छ। यदि सरकारले सब्सिडीमा कीटनाशक र ड्रिप इरिगेसन उपलब्ध गरायो भने हाम्रो आय दोब्बर हुन सक्छ।’
महतोको जस्तै धेरै किसानहरूले आफ्नो प्रयासमा जोखिम मोलेका छन्। उनीहरूले परम्परागत धान खेती छोडेर केरा खेतीतर्फ लागेका छन्, जसले प्रति हेक्टर ५ लाखभन्दा बढी आम्दानी दिएको छ।
तर, यी प्रयासहरूका बाबजुद किसानहरूले विभिन्न समस्या झेल्नुपरेको छ। माछापालनमा पानीको प्रदूषण र बजार मूल्यमा उतारचढाव प्रमुख चुनौती बनेका छन्। केरा खेतीमा भने फसल रोग जस्तै (प्यानामा रोग) र मौसमी असरले उत्पादनमा हानि पुग्छ।
किसानहरूका अनुसार, विदेशी माछा र फलफूल आयातले स्थानीय उत्पादनको मूल्य घटाएको छ। अनुगमनका क्रममा मन्त्री परियारले यी समस्यालाई गम्भीरतापूर्वक लिए।
मन्त्री परियारले समाधानका उपायहरूबारे छलफल गर्दै भने, ‘मन्त्रालयले अब एकीकृत बजार व्यवस्था र बीमा कोष स्थापना गर्नेछ। साथै, रोग नियन्त्रणका लागि विशेषज्ञ टोली पठाउने छौं। किसानहरूको लागि ऋण सुविधा र तालिम कार्यक्रम विस्तार हुनेछ।’
यो अनुगमनले बारा जिल्लालाई कृषि हब बनाउने दिशामा अगाडि बढेको छ। पकापको एकाइ १२ ले यसअघि नै १०० भन्दा बढी किसानहरूलाई सहयोग गरेको छ, जसले जिल्लाको कृषि जीडीपीमा योगदान पुर्याएको छ।
मन्त्री परियारको यो भ्रमणले किसानहरूमा आशाको किरण जगाएको छ। उनीहरूले अब सरकारसँगको सहकार्यमा थप उत्पादन वृद्धि गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्। यसले नेपालको कृषि क्षेत्रलाई आधुनिक र आत्मनिर्भर बनाउने लक्ष्यलाई साकार पार्न मद्दत गर्नेछ।
